Czy w Polsce są konieczne regulacje prawne dotyczące mikropoświadczeń? Jeżeli tak, to jakie i kto powinien odpowiadać za ich kształt? Między innymi o tym dyskutowali podczas kolejnego spotkania członkowie Grupy Doradczej ds. Mikropoświadczeń.

6 października 2025 r. w Warszawie odbyło się siódme spotkanie Grupy Doradczej ds. Mikropoświadczeń. Tym razem rozmowy ekspertów koncentrowały się wokół prawnych aspektów wdrażania mikropoświadczeń w Polsce.

Zagadnienia prawne są zazwyczaj najtrudniejsze i w przypadku mikropoświadczeń nie jest inaczej. Dlatego dyskusję należy rozpocząć od pytania, czy regulacje prawne dotyczące mikropoświadczeń są w Polsce konieczne – zaznaczył podczas wprowadzenia Michał Nowakowski, lider projektu dotyczącego mikropoświadczeń w Instytucie Badań Edukacyjnych – Państwowym Instytucie Badawczym. 

Odznaka+ w obliczu strategicznych decyzji

Dyskusje dotyczące prawnych aspektów wdrażania mikropoświadczeń w Polsce poprzedziło wystąpienie Grzegorza Tylka, product ownera aplikacji Odznaka+, który opowiedział członkom Grupy Doradczej o postępach w pracy nad tym narzędziem. 

W swojej prezentacji odniósł się również do planów rozwoju aplikacji – zarówno  w kolejnym etapie pilotażu, jak i w dalszej perspektywie jej funkcjonowania. Wiele decyzji dotyczących przyszłości Odznaki+ oraz tworzonego wokół niej systemu będzie powiązanych z wymogami Unii Europejskiej, do których Polska będzie musiała się dostosować. Dyskutowano o planach związanych z integracją aplikacji z Węzłem Krajowym (PESEL) oraz zapewnieniem jej zgodności z europejskim portfelem mObywatel / EDC, opartym na standardzie Verifiable Credentials.

Mikropoświadczenia – jak regulować, by nie przeregulować?

Rozważania dotyczące wpływu odgórnych regulacji unijnych na kształt pierwszego polskiego narzędzia do wydawania cyfrowych poświadczeń były wstępem do najważniejszego tematu spotkania – prawnych aspektów mikropoświadczeń w Polsce. 

Członkowie grupy doradczej wysłuchali wystąpienia dr. Sławomira Szymczaka z IBE PIB, który przeanalizował przykłady systemów mikropoświadczeń z innych krajów oraz ich uwarunkowań prawnych.

Wdrażanie mikropoświadczeń na podstawie zalecenia Rady UE z 2022 r. to bardzo dobry punkt wyjścia. Warto przyjrzeć się jednak doświadczeniom innych krajów, od mocnych regulacji nowozelandzkich czy estońskich, po bardzo elastyczny rynek mikropoświadczeń w USA. W efekcie może okazać się, że rozwiązania pośrednie – jak choćby chorwacka ustawa o edukacji dorosłych, rozwiązania przyjęte w Hiszpanii, odrębne dla szkolnictwa wyższego oraz szkoleń i kształcenia zawodowego, australijskie Krajowe Ramy Mikropoświadczeń lub podobne, niewiążące wytyczne w wybranych prowincjach Kanady – są najlepszą podpowiedzią dla twórców systemu mikropoświadczeń tworzonego w Polsce – mówił dr Sławomir Szymczak, główny ekspert w projekcie dotyczącym mikropoświadczeń w IBE PIB.

Ważnym głosem w dyskusji była wypowiedź Szymona Kurka z PARP, który zwrócił uwagę, że tak naprawdę ważniejsze od pytania, czy powinny być regulacje dotyczące mikropoświadczeń w Polsce – bo te i tak prędzej czy później powstaną – jest kwestia tego, jak powinny zostać sformułowane ich zapisy, by można było uniknąć ograniczeń wynikających z tzw. “przeregulowania”.

Jeśli zapisy będą bardzo szczegółowe i pozostawią niewielkie pole do interpretacji, trudniej będzie wprowadzać zmiany i dopasowywać się do potrzeb rynku – przestrzegł Szymon Kurek.

Zdaniem lidera projektu dotyczącego mikropoświadczeń to rzeczywiście kwestia kluczowa. W przypadku naszego kraju mamy do czynienia z sytuacją unikatową – decyzje dotyczące kształtu regulacji będzie można podjąć na podstawie rekomendacji zebranych na podstawie pilotażu mikropoświadczeń prowadzonego w IBE PIB.

Każde rozwiązanie w zakresie regulacji prawnych mikropoświadczeń lub ich braku ma swoje wady i zalety. Warto jednak mieć na uwadze to, że są kraje w których są takie regulacje, ale liczba dostępnych mikropoświadczeń jest znikoma, system po prostu nie działa. W projekcie przyjęliśmy odmienną logikę. Najpierw tworzymy rozwiązanie, testujemy je i tworzymy zasób mikropoświadczeń. Regulacje prawne, jeśli się pojawią, będą wtórne wobec gotowych, już dostępnych i funkcjonujących na rynku mikropoświadczeń – podkreślił Michał Nowakowski.

W spotkaniu wzięli udział:

Bogusław Dębski, Polskie Towarzystwo Informatyczne, Sektorowa Rada ds. Kompetencji – Informatyka

prof. dr hab. Andrzej Kraśniewski, Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich

Szymon Kurek, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

Agnieszka Majcher-Teleon, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej

Aleksandra Wąsik, Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych/ Związek Nauczycielstwa Polskiego

Agnieszka Dec, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej

Marek Michajłowicz, Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy