Czy sam talent, rozumiany jako predyspozycje do wykonywania pewnych czynności lepiej niż inni, wystarczy, by osiągnąć szeroko pojęty sukces? Niekoniecznie. Cierpliwość, determinacja, ciężka praca oraz nauka przez całe życie to znacznie większa gwarancja powodzenia w realizowaniu naszych życiowych pasji.

Małe kroki do wielkich osiągnięć

XIX-wieczne myślenie o talencie, jako o czymś, z czym się rodzimy i czego nie musimy rozwijać, nie jest już aż tak powszechne. Każdy człowiek rodzi się z pewnymi predyspozycjami, jednak bez uczenia się, ćwiczeń i ciężkiej pracy, trudno osiągnąć satysfakcjonujące wyniki w jakiejkolwiek dziedzinie. 

Malcolm Gladwell, autor książki „Poza schematem. Sekrety ludzi sukcesu” przedstawił teorię, według której potrzeba 10 tys. godzin praktyki, aby osiągnąć mistrzostwo w danej dziedzinie. Nie wszyscy naukowcy się z nim zgadzają – praca Gladwella praca dotyczyła tylko pewnej grupy osób rozwijających swoje umiejętności. I nawet wśród tych osób czas potrzebny na osiągnięcie podobnych rezultatów był różny.  Z jednym jednak naukowcy zgadzają się z Gladwellem. Do osiągnięcia sukcesu w życiu, sam talent nie wystarczy. Prof. Carol Dweck, psycholożka ze Stanford University, w swojej książce “Mindset: The New Psychology of Success” zwraca uwagę na znaczenie “nastawienia na rozwój” czyli przekonania, że swoje umiejętności możemy rozwijać dzięki ciężkiej pracy, wytrwałości i uczeniu się przez całe życie.

Zgodnie z ideą uczenia się przez całe życie im więcej się uczymy, stopniowo powiększając wiedzę oraz rozwijając umiejętności, tym szersze są nasze horyzonty i tym więcej możemy osiągnąć. Potwierdzają to nie tylko badania, lecz także liczne przykłady wybitnych postaci, które dzięki swojej determinacji i ciężkiej  naprawdę daleko, a nierzadko zaczynały w niesprzyjających warunkach. Opowieści o nich od wieków stanowią inspirację dla dzieł kultury, w których możemy przyjrzeć się zmaganiom bohaterów, trudom, upadkom, ale i podnoszeniu się, zwieńczonym często spektakularnymi osiągnięciami. O tych – bohaterach prawdziwych i fikcyjnych – którzy dążyli do nieustannego rozwoju i nie porzucali pasji, mimo przeciwności losu postanowiliśmy napisać, inspirując się ich wytrwałością. Poniżej prezentujemy osiem historii, choć tę listę można byłoby znacznie wydłużyć…

1. Tetralogia “Genialna przyjaciółka”

Saga Eleny Ferrante opowiada historię przyjaźni dwóch kobiet. Elena i Lila mieszkają w biednej dzielnicy Neapolu. Obydwie zdolne i chętne do nauki, od najmłodszych lat zmagają się z wieloma przeciwnościami losu. Ich rodzice nie chcą, by się edukowały – dziewczęta mają skończyć kilka klas, a następnie pójść do pracy, by pomagać rodzinie. Nauczycielce Eleny udaje się przekonać jej rodziców, by kontynuowała naukę, Lila nie ma tyle szczęścia. Ta pierwsza jest obdarzona nieprzeciętną inteligencją, ale to ta druga uchodzi za geniuszkę – potrafi sama nauczyć się bardzo trudnych rzeczy, na których opanowanie inni poświęcają lata pracy. Choć nauka nie przychodzi jej tak łatwo jak Lili, Elena udowadnia, że urodzenie się genialnym, czy wybitnie zdolnym, nie gwarantuje niczego. Czytając kolejne tomy, widzimy, że Elena, dzięki ciężkiej, mozolnej pracy, godzinom spędzonym nad książkami i determinacji, osiąga status, który na początku wydaje się zupełnie poza jej zasięgiem. Na swojej drodze spotyka wiele przeszkód – wytykane jest jej pochodzenie, fakt, że wychowała się w okolicy, gdzie mówiono slangiem i trudno jej to wyplenić, również to, że jest kobietą. Zostaje jednak uznaną pisarką i akademiczką.

2. “Joika”

W 2024 r. w kinach pojawił się film “Joika”. To oparta na faktach historia amerykańskiej baletnicy, której udało się dostać do Akademii Baletu Bolszoj. Marzeniem dziewczyny jest dołączenie do zespołu tancerzy Teatru Bolszoj. Po przybyciu do Moskwy Joy przekonuje się, że to zadanie niemal niemożliwe, już choćby ze względu na to, że nie jest Rosjanką. Joika, jak nazywa ją jej trenerka, upiera się jednak, że to osiągnie i nie daje za wygraną. Choć ostatecznie okazuje się, że tańczenie w legendarnym teatrze nie jest wcale tak wspaniałe, jak sobie to wyobrażała i ostatecznie opuszcza to toksyczne środowisko, to obserwowanie jej walki o uznanie wrogo nastawionego środowiska jest niezwykle inspirujące. Joy każdego dnia poświęca godziny na opanowanie idealnych ruchów, dochodzi do perfekcji, a mimo to ćwiczy dalej. Jej praca jest mozolna, często bolesna, ale daje niesamowite efekty i sprawia, że ostatecznie Joy przede wszystkim samej sobie udowadnia, że jest nie do pokonania. 

3. Susan Sontag

Wybitna intelektualistka, Susan Sontag, już w bardzo młodym wieku uświadomiła sobie, że każda lektura, każdy obejrzany film, każda inspirująca rozmowa to nauka i możliwość poszerzenia horyzontów. Dzięki lekturze jej dzienników wiemy, że już jako bardzo młoda osoba narzuciła sobie bardzo dużą dyscyplinę. Tworzyła np. długie listy książek, które koniecznie musi przeczytać. Każdego dnia dbała o swój rozwój i nie przestała uczyć się aż do śmierci, a jej prace do dziś inspirują kolejne pokolenia artystów, intelektualistów czy aktywistów do refleksji i własnego rozwoju.

4. “Gambit królowej”

“Gambit królowej” to powieść Waltera Tevisa, choć opisana przez niego historia jest szerzej znana głównie dzięki serialowi Netfliksa z Anne Taylor Joy w roli głównej. Beth to sierota, która odkrywa w sobie talent do gry w szachy. Co istotne, nie jest to jednak opowieść o geniuszce, która rodzi mistrzynią szachową. Owszem, Beth ma szczególne predyspozycje, jednak aby mierzyć się z najlepszymi szachistami świata, musi poświęcić wiele godzin na ćwiczenia. Wielokrotnie jest na granicy zmarnowania swojego talentu, ponieważ ma skłonności do używek i autodestrukcji. Jednak gdy uświadamia sobie w pełni, że tylko wytrwałą pracą, zarówno nad grą, jak i nad samą sobą, może osiągnąć to, o czym marzy, zabiera się za nią z godnym podziwu uporem. 

5. “Forrest Gump”

Film z Tomem Hanksem w roli Forresta Gumpa to opowieść o chłopcu z niskim ilorazem inteligencji, który najpierw dzięki uporowi swojej matki, a później własnemu osiąga w życiu niebywały sukces. Mimo ograniczeń intelektualnych i fizycznych Forrest uparcie próbuje i nie poddaje się, dzięki czemu staje się nie tylko znany, lecz także bogaty, a przede wszystkim – bo tak naprawdę to jest jego główną motywacją – kochany. 

6. “Lekcje chemii”

Bohaterką powieści autorstwa Bonnie Garmus jest Elizabeth Zott. Utalentowana chemiczka, która w latach 60. XX wieku zmaga się z uprzedzeniami w zdominowanej przez mężczyzn nauce. Choć jej pasją jest chemia, staje się nieoczekiwanie gwiazdą telewizyjnego programu kulinarnego, gdzie w unikalny sposób łączy gotowanie z nauką, inspirując przy okazji kobiety do myślenia niezależnego i walki o swoje prawa. Zott jest symbolem siły, inteligencji, odwagi i determinacji, gdyż po odejściu z programu wraca do bycia naukowczynią. Chociaż książka (i serial) opowiadają historię konkretnej postaci, to również podsumowują sytuację całego pokolenia kobiet żyjących w latach 60. XX wieku, które musiały pokonywać różne przeszkody żeby spełnić swoje zawodowe marzenia.

7. “Za wszelką cenę”

Film opowiada historię trzydziestoletniej Maggie, której pasją jest boks. Kobieta chce odnieść sukces w sporcie zawodowym, więc udaje się z prośbą o pomoc do trenera, Frankiego Dunna. Mężczyzna początkowo odrzuca jej propozycję, ponieważ uważa, że Maggie po pierwsze jest kobietą, a po drugie, jego zdaniem, jest już dla niej za późno. Postać uzdolnionej bokserki to poruszający obraz osoby, która pokona wszelkie przeciwności, by osiągnąć to, czego pragnie. Drogą do sukcesu okazuje się tytaniczna praca, której Maggie podejmuje się z niebywałą determinacją, udowadniając, że codzienne doskonalenie umiejętności to najlepsza droga do sukcesu. 

8. Nicola Tesla

Genialny wynalazca i wizjoner przez niemal całe życie zmagał się z wieloma trudnościami. Pochodził z ubogiej rodziny, jednak dzięki pasji do nauki i wytężonej pracy udało mu się wyjechać do USA, gdzie miał zamiar pracować nad swoimi wynalazkami. Tesla uparcie walczył o swoje miejsce w świecie nauki, jednak był nierozumiany przez wielu współczesnych, przez co m.in. borykał się z problemami finansowymi. Część jego pomysłów została przemilczana, a niektóre przypisano komuś innemu. Mimo to Tesla wciąż ciężko pracował i tworzył, dzięki czemu dziś jest uznawany za jednego z najważniejszych wynalazców w historii.