W 2023 roku tylko 44,3% Polaków posiadało podstawowe lub wyższe umiejętności cyfrowe. Tymczasem według raportu Światowego Forum Ekonomicznego „The Future of Jobs Report 2025” do 2030 roku aż 39% pracowników będzie musiało się przebranżowić, by dopasować się do zmian na rynku pracy związanych m.in. z rozwojem nowych technologii. Oznacza to, że aby nadążyć za tempem współczesnego świata, należy otworzyć się na ciągły rozwój, nabywanie nowych umiejętności i uczenie się przez całe życie. 

Umiejętności cyfrowe obowiązkowe w UE

Z badania Eurostatu “Cyfryzacja w Europie – edycja 2024” wynika, że 44 proc. obywateli Starego Kontynentu nie posiada podstawowych umiejętności cyfrowych, wśród których można wymienić:

• korzystanie z e-maila, 
• wyszukiwanie informacji w internecie oraz ocena ich wiarygodności, 
• bezpieczeństwo cyfrowe, np. tworzenie silnych haseł,
• przygotowywanie dokumentów tekstowych i prezentacji.

Polska wypada tu wyjątkowo słabo – po Rumunii i Bułgarii jesteśmy trzecim państwem z najwyższą liczbą obywateli, którzy nie potrafią sprawnie poruszać się w przestrzeni cyfrowej (55,7 proc.). A ta przestrzeń nie tyle będzie, co już jest coraz szersza. 

Umiejętności cyfrowe powinny być dziś traktowane jako obowiązkowe. Nie tylko dlatego, że są wymagane przez coraz większą liczbę pracodawców, lecz także dlatego, że bez nich trudno poruszać się w otaczającym nas świecie. Korzystamy z nowych technologii, płacąc za zakupy kartą czy telefonem, kupując e-bilety czy realizując w aptekach e-recepty. Coraz trudniej jest załatwić sprawę urzędową, nie korzystając ze zdobyczy ery cyfrowej. 

Tempo zmian technologicznych wymaga od nas zdobywania coraz to nowych kompetencji cyfrowych. Tym bardziej, że – jak czytamy w raporcie Komisji Europejskiej “Building trust in microcredentials for improving employability” – UE stawia przed swoimi członkami jasny cel. Do 2030 r. 80% dorosłych mieszkanek i mieszkańców Europy powinno posiadać co najmniej podstawowe umiejętności cyfrowe.

Rozwiązanie? Uczenie się przez całe życie

Jak nadążyć za ciągłymi zmianami, które wpływają również na to, jak obecnie wygląda rynek pracy? W krajach Unii Europejskiej już od lat promowana jest idea uczenia się przez całe życie. Lifelong learning zakłada, że każda aktywność, którą podejmujemy w ciągu całego naszego życia, mająca na celu rozwój i zdobycie nowych umiejętności, to nauka. Uczymy się w różnych sytuacjach i to niezależnie od tego, ile mamy lat.

W obliczu zmian technologicznych i demograficznych wiele osób będzie musiało dostosować się do nowych warunków na rynku pracy, co może wiązać się z koniecznością przebranżowienia się oraz ciągłego podnoszenia kompetencji (“reskilling” i “upskilling”). Badania pracuj.pl „Polacy a zmiany w karierze” pokazują, że już teraz 51,4% Polaków myśli o zmianie branży lub specjalizacji zawodowej, a 70% aktywnie poszukuje pracy w różnych sektorach. Dodatkowo, według badania „Barometr Rynku Pracy 2023”, 42% ankietowanych rozważa zmianę obecnej profesji, a wśród osób obawiających się o swoje zatrudnienie lub planujących zmianę pracy w najbliższej przyszłości odsetek ten przekracza 71%.

Każdą umiejętność można potwierdzić

Wspomniana wyżej idea uczenia się przez całe życie zakłada, że uczyć się możemy wszędzie – w szkole, w domu, na kursach, szkoleniach, z internetu, samodzielnie, Najistotniejsze są rozwój oraz zdobywanie nowych kompetencji. Jednak aby można było je w pełni wykorzystać, np. przy okazji poszukiwania pracy, przebranżowienia się czy starań o awans, konieczne jest udowodnienie posiadania zdobytych na różne sposoby umiejętności. Jak je wiarygodnie potwierdzić? Na przykład za pomocą mikropoświadczeń, czyli dowodów na posiadanie nawet najmniejszej umiejętności. Pracuje nad nimi Instytut Badań Edukacyjnych dzięki wsparciu Unii Europejskiej.

Umiejętności cyfrowe stanowią obecnie jeden z kluczowych obszarów rozwoju osobistego i zawodowego. Dotyczy to zarówno umiejętności przekrojowych wykorzystywanych w wielu sytuacjach życiowych i w pracy (komunikacja cyfrowa, korzystanie z informacji czy cyfrowe bezpieczeństwo), jak i specyficznych kompetencji niezbędnych do wykonywania konkretnych zadań zawodowych. Możliwość nie tylko sprawnego, lecz także wiarygodnego potwierdzania tych umiejętności ułatwia uczącym się projektowanie swojego rozwoju oraz pozwala pracodawcom zweryfikować kompetencje kandydatów do pracy. W przypadku mikropoświadczeń tym, co powinno gwarantować wiarygodność, są przejrzyste standardy, czyli zasady dotyczące tego, jak cyfrowe poświadczenia są projektowane, weryfikowane i wydawane – mówi dr Wojciech Gola, ekspert kluczowy ds. projektowania rozwiązań cyfrowych dla rozwoju umiejętności w projekcie “Mikropoświadczenia – pilotaż nowego rozwiązania wspierającego uczenie się przez całe życie”.

Źródła:

1. “Cyfryzacja w Europie – edycja 2024”, Eurostat, https://ec.europa.eu/eurostat/web/interactive-publications/digitalisation-2024
2. “Building trust in micro-credentials for improving employability”, https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/175c54dc-4eec-11ef-acbc-01aa75ed71a1/language-en
3. “Future of Jobs Report 2025” https://www.weforum.org/publications/the-future-of-jobs-report-2025/digest/
4.  „Polacy a zmiany w karierze”, https://media.pracuj.pl/339078-co-drugi-polak-rozwaza-zmiane-branzy-badanie-pracujpl
5. “Barometr rynku pracy 2023”, https://www.gigroupholding.com/polska/insights/barometr-rynku-pracy-2023/